มีลูกยาก : มีทางรักษา

มีลูกยาก : มีทางรักษา ภาวะมีบุตรยากหมายถึงอะไร ตามความหมายทางการแพทย์ ภาวะมีบุตรยากหมายถึง การที่คู่สมรสมีเพศสัมพันธ์กันโดยไม่ได้คุมกำเนิด และมีเพศสัมพันธ์ที่สม่ำเสมอ สัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง เป็นระยะเวลา 1 ปี แล้วยังไม่ตั้งครรภ์ แต่ถ้าสามีภรรยาคู่ใด ต้องการที่จะมีลูกและทราบว่าตนเองมีปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้มีลูกยาก เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ ได้รับอุบัติเหตุหรือได้รับการผ่าตัดบริเวณอวัยวะสืบพันธ์ไม่ว่าจะเป็นรังไข่หรืออัณฑะ ก็สามารถมาปรึกษาแพทย์ได้โดยไม่ต้องรอให้ครบ 1 ปี โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้หญิงอายุเกิน 35 ปี สาเหตุของการมีลูกยาก        สาเหตุของการมีลูกยากเป็นไปได้ทั้งฝ่ายชาย และฝ่ายหญิง แต่จะพบว่าสาเหตุมาจากฝ่ายหญิงมากกว่าฝ่ายชายเล็กน้อย สาเหตุจากฝ่ายชาย       ฝ่ายชายมักมีปัญหาเรื่องจำนวนเชื้ออสุจิน้อยเกินไป การเคลื่อนไหวและรูปร่างที่ผิดปกติ ต้นเหตุของปัญหา มีได้ดังนี้ พันธุกรรม ทำให้สร้างอสุจิได้น้อยกว่าปกติ หรือสร้างไมได้เลย การได้รับยา สารเคมีบางชนิด เช่น ยาเคมีบำบัด การฉายรังสี ยาเสพติด การสูบบุหรี่ แอลกอฮอล์ ยารักษาโรคบางชนิด โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ไทรอยด์ โรคทางต่อมไร้ท่อ การกระทบกระเทือนที่รุนแรง หรือการผ่าตัดบริเวณอัณฑะ สาเหตุจากฝ่ายหญิง อายุมากขึ้น มีความเครียด ปัญหาเกี่ยวกับน้ำหนักตัว การรับประทานอาหารไม่ถูกต้อง การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ การรับสารเสพติด โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ไทรอยด์ โรคทางต่อมไร้ท่อ ความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธ์แต่กำเนิด ท่อนำไข่ตีบตัน จากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือเคยมีการอักเสบในอุ้งเชิงกรานหรือจากการผ่าตัดในอุ้งเชิงการ ทำให้มีพังผืด รังไข่ทำงานไม่ปกติเช่นประจำเดิอนไม่มา หรือมาผิดปกติ มีซีสต์ มีเนื้องอกรังไข่เป็นต้น แพทย์จะทราบได้อย่างไรว่าอะไรเป็นสาเหตุให้มีลูกยาก แพทย์จะซักประวัติฝ่ายหญิง และฝ่ายชาย - สำหรับฝ่ายหญิง จะสอบถามประวัติ เช่น การมีประจำเดือน การปวดท้องประจำเดือน ประวัติเจ็บป่วย เช่น เคยมีการ      อักเสบของอุ้งเชิงกราน โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ - สำหรับฝ่ายชายจะสอบถามประวัติ การได้รับอุบัติเหตุ การทำหมัน การติดเชื้ออวัยวะสืบพันธ์ เป็นต้น การตรวจร่างกายทั่วไป เพื่อดูความแข็งแรงของร่างกาย การตรวจน้ำเชื้อของฝ่ายชาย สำหรับฝ่ายหญิง จะทำการตรวจภายใน อัลตร้าซาวด์เพื่อดูความผิดปกติของ ตัวมดลูก ท่อนำไข่ รังไข่ หรือ ทำการฉีดสีเข้าไปในโพรงมดลูกแล้วถ่ายภาพเอกซเรย์ในการหาความผิดปกติในโพรงมดลูกและท่อนำไข่ เมื่อพบความผิดปกติที่เป็นสาเหตุ แพทย์จะรักษาที่สาเหตุก่อน เช่น พบเนื้องอกมดลูกที่เกิดปัญหาต่อการตั้งครรภ์ก็ทำการผ่าตัดเอาเนื้องอกออก เป็นต้น ถ้าแก้ไขที่สาเหตุแล้วยังไม่สามารถตั้งครรภ์ได้โดยธรรมชาติ แพทย์จะให้คำปรึกษาแก่คู่สมรสโดยในการใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์เพื่อให้เกิดการตั้งครรภ์ การช่วยให้ตั้งครรภ์ด้วยเทคโนโลยี        จากสาเหตุของทั้งผู้หญิงและผู้ชายที่มีหลากหลายประการ แพทย์จะเริ่มต้นที่การค้นหาสาเหตุ และแก้ปัญหาที่ต้นเหตุเสียก่อน หลังจากนั้นถ้าหากไม่สามารถตั้งครรภ์ได้เองโดยธรรมชาติก็จะมาพิจารณา เลือกวิธีที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดการตั้งครรภ์โดยพิจารณาปัจจัยหลักในเรื่อง อัตราความสำเร็จ ค่าใช้จ่าย ผลแทรกซ้อน การเจ็บตัวที่น้อยที่สุด เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ มีหลายวิธีได้แก่ การผสมเทียม การทำกิฟท์ การทำซิฟท์ การทำเด็กหลอดแก้วและการทำอิ๊กซี่ การผสมเทียม (Intrauterine Insemination , IUI)         เหมาะสำหรับผู้ชายที่มีปัญหาเรื่องเชื้ออสุจิไม่ปกติ แต่ฝ่ายหญิงมีมดลูกในสภาพที่ดีและท่อนำไข่ไม่ตีบตัน โดยจะทำการกระตุ้นไข่ และนำเชื้ออสุจิของฝ่ายชายมาฉีดเข้าไปในโพรงมดลูกในวันที่ไข่ตก โดยคัดอสุจิตัวที่แข็งแรงฉีดเข้าไป การทำกิฟท์ (Gamete Intrafallopian Transfer , GIFT)         เป็นวิธีการดั้งเดิมที่เรายังไม่สามารถเลี้ยงตัวอ่อนนอกร่างกายอย่างมีประสิทธิภาพได้ซึ่งในปัจจุบันนี้เราไม่ได้ใช้วิธีนี้แล้ว ซึ่งทำได้โดยการกระตุ้นรังไข่ด้วยฮอร์โมนแล้วทำการส่องกล้องเข้าไปในช่องท้องเพื่อเก็บไข่แล้วนำไข่มารวมกับอสุจิที่เตรียมไว้แล้วฉีดกลับเข้าไปในท่อนำไข่ของฝ่ายหญิง โดยเจาะผ่านผนังหน้าท้อง เพื่อให้เกิดการปฏิสนธิ ภายในร่างกาย การทำชิฟท์ (Zygote Intrafallopian Transfer, ZIFT)       ในปัจจุบันนี้การทำเด็กหลอดแก้วเป็นกระบานการช่วยการเจณิญพันธุ์ที่เราใช้กันอย่างแพร่หลายซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่มีพังผืดในอุ้งเชิงกราน ท่อนำไข่อุดตัน ไข่ไม่ตกเนื่องจากระบบฮอร์โมน ฝ่ายชายมีปัญหาเกี่ยวกับอสุจิเช่นเชื้ออสุจิน้อย เคลื่อนไหวไม่ดี          วิธีนี้ทำได้โดยมีการกระตุ้นรังไข่จนฟองไข่ได้ขนาดที่เหมาะสมและทำการเก็บไข่ผ่านช่องคลอด แล้วนำไข่ที่ได้มาผสมกับอสุจิในห้องปฏิบัติการจนปฏิสนธิแล้วเลี้ยงตัวอ่อน 3 – 5 วัน ต่อจากนั้นจึงนำตัวอ่อนใส่กลับเข้าไปในโพรงมดลูกให้เกิดการฝังตัว และตั้งครรภ์ต่อไปอัตราความสำเร็จต่อรอบประมาณ 30 – 40 เปอร์เซนต์ การทำอิ๊กซี่ (Intracytoplasmic Sperm Injection , ICSI)      เป็นการช่วยการปฏิสนธิซึ่งเป็นขั้นตอนหนึ่งในการทำเด็กหลอดแก้วโดยจะใช้ในกรณีที่ฝ่ายชายมีอสุจิคุณภาพไม่ดี โดยที่เราจะคัดเลือกตัวอสุจิที่ดีที่สุดภายใต้กล้องจุลทรรศน์ฉีดเข้าไปที่เซลล์ไข่โดยตรงให้เกิดการปฏิสนธิ (ซึ่งต่างจากเด็กหลอดแก้ว คือ ให้อสุจิและไข่ผสมกันเอง ด้วยการใส่ไว้ด้วยกัน) เมื่อเลี้ยงตัวอ่อน 3 – 5 วัน แล้วใส่ตัวอ่อนกลับเข้าไปในโพรงมดลูกอัตราความสำเร็จประมาณ 30 – 40 เปอร์เซ็นต์ การเตรียมความพร้อมสำหรับ “การใช้เทคโนโลยีช่วยการตั้งครรภ์” ผู้หญิงไม่ควรรอให้อายุเกิน 35 ปี เพราะว่ามีความเสี่ยง ถึงแม้จะตั้งครรภ์ได้แต่อาจเสี่ยงไม่ว่าจะเป็นความผิดปกติของโครโมโซมของทารก เสี่ยงต่อการแท้งเป็นต้น ฉะนั้นควรมาปรึกษาแพทย์ตั้งแต่เนิ่นๆ ไม่ต้องรออายุมาก เนื่องจากอายุที่มากขึ้นทำให้อัตราความสำเร็จของการตั้งครรภ์ จะลดลงตามลำดับด้วยเช่นกัน การเตรียมสุขภาพให้สมบูรณ์ งดการสูบบุหรี่ งดแอลกอฮอล์ การตรวจร่างกาย หาโรคอื่นๆ เพื่อทำการรักษาก่อนเริ่มกระบวนการรักษา ออกกำลังกายและพักผ่อนให้เพียงพอหลีกเลี่ยงความเครียด การเตรียมตัวก่อนเก็บอสุจิของผู้ชาย เพื่อใช้ในการรักษาภาวะมีบุตรยาก ควรงดหลั่งอสุจิอย่างน้อย 3 วัน ไม่เกิน 7 วัน เพื่อสะสมปริมาณของอสุจิ งดการสูบบุหรี่ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ออกกำลังกายและพักผ่อนให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงความเครียด ประจำเดือนกับ “สัญญาณ”บ่งบอกภาวะมีลูกยาก รอบของการมีประจำเดือนปกติ ควรเป็น 21 – 35 วัน ถ้าถี่หรือห่างกว่านี้ อาจมีความผิดปกติของการตกไข่โดยมักพบในผู้หญิงน้ำหนักตัวมาก หรือภาวะฮอร์โมนเพศชายสูงกว่าปกติ ประจำเดือนออกน้อยอาจมีภาวะเยื่อบุมดลูกบางผิดปกติหรือมีพังผืดในโพรงมดลูก ประจำเดือนออกมากอาจมีเนื้องอกมดลูกหรือติ่งเนื้อในโพรงมดลูก ประจำเดือนมากกว่าปกติ เช่น โรคเยื่อบุมดลูกหนาตัวผิดปกติหรือมีเนื้องอกมดลูก บางรายอาการไม่สัมพันธ์กับประจำเดือน เช่น ปัสสาวะบ่อย ท้องผูกบ่อย คลำพบก้อนที่ท้องน้อย อาจจะเป็นโรคเนื้องอกมดลูกที่ไปกดเบียดอวัยวะใกล้เคียง เช่น กระเพาะปัสสาวะ หรือลำไส้ หากสังเกตแล้วว่า มีความผิดปกติเข้าข่ายสงสัย “ภาวะมีลูกยาก” สาวๆที่ต้องการมีลูก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุ และแก้ไขก่อนที่จะสายเกินไป เนื่องจากมีผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายของเราโดยตรง ไม่ใช่เฉพาะปัญหาเรื่องมีลูกยากเท่านั้น เคล็ดลับในการเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ก่อนถึงมือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การนับวันไข่ตกเป็นวันที่ 14-16 ของรอบเดือน โดยเริ่มนับตั้งแต่การมีประจำเดือนวันแรกจะใช้ได้เฉพาะหญิงที่มีประจำเดือนสม่ำเสมอในรอบ 28-30 วันเท่านั้น ฝ่ายชายควรงดเพศสัมพันธ์ก่อนวันไข่ตกอย่างน้อย 2-3 วัน เพื่อสะสมปริมาณของอสุจิ สารหล่อลื่นบางชนิด มีสารฆ่าอสุจิ ควรพิจารณาก่อนใช้ อายุที่มากขึ้นของสามีและภรรยา ทำให้โอกาสการตั้งครรภ์ยากขึ้น ผู้ชายอ้วน จำนวนอสุจิและความเข้มข้นของน้ำอสุจิลดลง ผู้หญิงอ้วน มักมีปัญหาการมีประจำเดือนและการตกไข่ การดื่มแอลกอฮอล์ การได้รับยาบางชนิด การรับสารพิษทำให้อสุจิไม่แข็ง และมีจำนวนน้อยลง เช่นสารนิโคตินในบุหรี่มีผลต่อคุณภาพของอสุจิและอาจทำให้ลดความรู้สึกทางเพศ ฉะนั้นควรงดสูบบุหรี่ ความเครียด การขาดการออกกำลังกาย มีผลต่อฮอร์โมนและความรู้สึกทางเพศ ความร้อนมีผลต่อคุณภาพของอสุจิจึงควรหลีกเลี่ยงให้อัณฑะถูกความร้อนมากๆ เช่น การอบซาวน่า การแช่น้ำอุ่นน้ำร้อน การขี่มอเตอร์ไซด์ท่ามกลางแดดร้อนจัด เพราะอาจทำให้การสร้างอสุจิน้อยลง